اوقات فراغتی زنانه به سبک کافه‌ نشینی

با تغییر سبک زندگی، رواج گذران وقت در خارج از خانه و ‌دور شدن از روش‌های سنتی گذران اوقات فراغت در خانواده مانند برنامه‌های شب‌نشینی و…؛ با روند روبه رشد گذران وقت در گوشه‌های دنج و اغلب کم‌نور کافی‌شاپ‌ها مواجهیم.

به گزارش دارانیوز، در رونق این روزهای کافه‌ها آنچه بیش از گذشته جالب توجه است، افزایش میزان حضور زنان در این فضاها؛ نه تنها به عنوان ارائه‌کننده خدمات و یا به نوعی گرداننده کافه، بلکه به عنوان مخاطب این فضاها است. به نظر می‌رسد با زنانه‌تر شدن این فضاها با نوع جدیدی از اوقات فراغت زنانه مواجهیم.

نویسنده کتاب «پاتوق و مدرنیته ایرانی» در مورد گذران اوقات فراغت در کافی‌شاپ معتقد است: یکی از مظاهر جدید حوزه عمومی در جامعه ایرانی کافی‌شاپ است که عمری کمتر از نیم‌قرن در ایران دارد. باید توجه داشت که کافی‌شاپ‌ها در ایران پدیده‌هایی کاملاً غربی، نو و ضد سنت‌های فرهنگی و اجتماعی نیستند و البته نمی‌توان گفت که همان قهوه‌خانه‌های قدیمی هستند، بلکه کافی‌شاپ، ساحت میانی هر دوست.

کافی‌شاپ جایگزین خانواده خودزده است
دکتر تقی آزادارمکی به مسئله خانواده در ایران اشاره کرده و گفت: برای خانواده‌ای که خودزنی کرده است، حوزه‌هایی مانند کافی‌شاپ‌ها تاحدودی درد تنهایی افراد را کم می‌کند. خانواده‌ای که به واسطه مادر و پدر دچار خودزنی شده و کارکردهایش را کم کرده و همه تقصیرها را بر گردن فرزندان انداخته است، دیگر در موقع تنها شدن نمی‌تواند دست کمک به سوی فرزندان دراز کند، زیرا فرزندان برای ماندن و زندگی کردن در جمع، به تشکیل فضاهای جدید و جایگزینی اقدام کرده و در آن دیگری را یافته‌اند.

وی افزود: بنابراین انسان شهری ایرانی که از خانواده بیرون افتاده و در راه ضد اجتماعی شدن است، از طریق این نوع فضاها یک بار دیگر به جامعه برمی‌گردد، البته برگشت او به جامعه مانند برگشت به خانواده نیست، برگشتی خاص، در فضاهایی خاص که در ادامه حیات پاتوق‌ها قرار دارد.

چرا کافه‌نشینی؟
این استاد دانشگاه در ادامه به ویژگی‌های که افراد در کافه‌نشینی کسب می‌کنند اشاره کرد و گفت: یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های کافه‌نشینی دور شدن از خانواده است. این دور شدن نه به دلیل این است که نسل جدید ضدخانواده هستند، بلکه خانواده‌ها به دلیل ناتوانی در مدیریت خود و فرزندانشان، نسل جدید را از خود دور کرده‌اند.

وی همچنین به حضور زنان در کافی‌شاپ‌ها اشاره کرد و افزود: به عنوان مثال در گذشته نه چندان دور، حضور زنان در مراکز خرید یک رفتار ناشایست بود. در زمان حال، مرکز خرید بدون حضور زنان معنا نمی‌یابد و این به دلیل آن است که دیگر مراکز خرید به عنوان فضاهای ضدفرهنگی تلقی نمی‌شوند؛ در مورد کافی‌شاپ‌ها نیز هم این اتفاق افتاده است. زنان در این فضاها حضور دارند؛ زیرا این فضاها به عنوان بخش رسمی جامعه پذیرفته شده‌اند.

در نتیجه اجتماعی شدن کافی‌شاپ‌ها حضور زنان در آنها افزایش یافته است
آزادارمکی گفت: زنان به دلیل اینکه این فضاها را امن دانسته و در عین حال ناآشنا نمی‌دانند، در آنها حاضر می‌شوند. ساحت غیراخلاقی و مسئله‌ساز آنها در مقایسه با گذشته کم شده ‌است و مانند مراکز خرید دچار دگردیسی شده‌اند.

مصطفی غفاری؛ پژوهشگر اجتماعی در بحث از کافی‌نشینی، معتقد است: کافه‌نشینی، رفتاری است که باعث می‌شود افراد هم‌فکر در محلی جمع شوند، ساعاتی را در کنار یکدیگر بگذرانند و به بحث‌هایی اغلب بی‌مقدمه، طولانی و ناتمام درباره موضوعات سیاسی، اجتماعی و ادبی بپردازند.

وی رهایی از فشار زندگی روزمره، رهایی از ناهنجاری‌های پذیرفته‌شده عرفی و محل تلاقی رهبران و بدنه کنشگران اجتماعی را سه اهمیت کارکردی کافه‌ها در ایران دانست.

زنان به کافه‌نشینی تمایل بیشتری دارند
این پژوهشگر اجتماعی به سنخ‌شناسی کافه‌نشینان تهرانی از نظر سن، جنس، تحصیلات، طبقه اجتماعی، سبک پوشش و سبک‌های رفتاری و ارتباطی اشاره کرد و گفت: بیشتر کافه‌نشینان را جوانان زیر 35 سال و به‌ویژه بازه سنی 25 تا 30 سال تشکیل می‌دهند و زنان‌ بیشتر از مردان به کافه‌نشینی رغبت نشان می‌دهند.

در بحث از کافه‌نشینی و به‌ویژه کافه‌نشینی زنان باید به چند مسئله مهم توجه داشت: اولین مسئله تغییر سبک زندگی زنان است که ناشی از تغییر رویکردهای فرهنگی و اجتماعی به پدیده کافه‌نشینی است. این در حالی است که همان‌طور که غفاری اشاره کرد این فضاها امکان آشنایی ناخواسته را برای زنان فراهم می‌کند که علی‌رغم تأثیرات مثبت، ممکن است همراه با تبعات فردی و اجتماعی غیرقابل پیش‌بینی برای آنها باشد.

مورد بعدی، رواج الگوی مصرف‌ و مدگرایی در پدیده کافه‌نشینی است؛ آن‌چه پیش از پیش در فضاهایی مانند کافه‌ها قابل رؤیت است، حضور افراد نه صرفاً برای گذران وقت؛ بلکه برای پیگیری مد و نوع پوشش افراد است.

در نهایت این‌که نوع گذران اوقات فراغت زنان بر میزان کافه‌نشینی آنان مؤثر است، آنچه بدیهی است آن است که اعتیاد به کافه‌نشینی و صرف وقت در این فضاها ناشی از عدم برنامه‌ریزی فردی و اجتماعی برای اوقات فراغت افراد و به‌ویژه زنان است که این امر به دو دلیل عدم کفایت برنامه‌های فضاهایی مانند سرای محلات، فرهنگسراها و مساجد در جذب افراد برای استفاده از امکانات آنها و نیز عدم آگاهی زنان از وجود این برنامه‌ها می‌تواند باشد.

منبع:مهرخانه